Neuroplasticiteit en stress
Wist je dat stress van invloed is op het vermogen van het brein om zich aan te passen en nieuwe verbindingen te vormen?
Stress is een breed begrip, met voor veel mensen een negatieve associatie. Stress kan ook iets positiefs zijn, mits deze kortdurend is. De verhoogde hartslag, een betere doorbloeding en de adrenaline kan zorgen voor extra focus voor een belangrijke taak. In dit artikel gaan we in op de langdurige stress die een negatieve impact heeft op neuroplasticiteit.
Langdurige stress kan tot een breed scala aan lichamelijke klachten leiden, zoals hoofdpijn, spierspanning, vermoeidheid en slecht slapen. Maar ook psychische klachten komen voor bij langdurige stress. Denk aan angst, piekeren, geheugen en concentratieproblemen. Daarnaast is langdurige stress is ook een risicofactor voor het ontstaan van een depressie.
Stress en de darmen
Stress beïnvloedt ook de darmen: op korte termijn kan het de samentrekkingen van de darm verhogen (nog even snel naar het toilet voor een presentatie). Op lange termijn kan stress de samenstelling van het darmmicrobioom en de doorlaatbaarheid van de darm veranderen. Een verhoogde doorlaatbaarheid van de darm heeft als voordeel dat je sneller voedingsstoffen en vocht kunt opnemen uit je voeding. Maar als de darm te doorlaatbaar wordt, en er ook bacteriën en giftige stoffen vanuit de ontlasting het lichaam in komen, ontstaat er een ‘lekkende darm’. Dit is niet wenselijk omdat deze stoffen het immuunsysteem activeren en er laaggradige ontstekingen kunnen ontstaan.
Veranderingen in het brein door stress
Er zijn een aantal structurele veranderingen die plaats vinden in de hersenen bij langdurig verhoogde stress.
Krimp van de hippocampus
Verminderde groei van synapsen
Verstoring neurotransmitters (dopamine en serotonine)
Cortisol
Deze veranderingen treden onder andere op door een verhoogde cortisolproductie. Cortisol is een belangrijke stof voor het lichaam. Het zorgt ervoor dat je goed kan omgaan met stressvolle situaties, het houdt je alert en het heeft een ontstekingsremmende werking. Het ondersteunt ook de consolidatie van nieuwe herinneringen. Echter, te veel cortisol, zoals bij langdurige stress, kan het tegenovergestelde effect hebben en het leervermogen en geheugen negatief beïnvloeden. Het leidt tot cortisolresistentie en de ontregeling van de HPA-as. Je zou kunnen zeggen dat cortisol dan zorgt voor het “snoeien” van verbindingen in de hersenen.
Daarnaast zorgt cortisol voor een vergrote doorlaatbaarheid van de darmwand (lekkende darm). De lekkende darm kan het immuunsysteem activeren waardoor er laaggradige ontstekingen ontstaan, met verhoogde niveaus van ontstekingsmediatoren zoals IL-6, TNF-alfa en interferon-gamma. IL-6 activeert vervolgens de HPA-as wat weer zorgt voor meer cortisolproductie. Zo ontstaat een positieve feedback-loop op het stresssysteem.
Oplossing
Omdat je stresssysteem, brein en darmen samenwerken en invloed op elkaar uitoefenen is een integrale blik en aanpak van belang. Natuurlijk is regelmatig ontspannen belangrijk voor een gezond stresssysteem en daarmee een gezond brein. Maar gezonde voeding is net zo belangrijk om je darmwand te beschermen, en daarmee je brein. Kijk dus altijd naar het lichaam en leefstijl als geheel!
Bronnen
https://psychscenehub.com/psychinsights/the-simplified-guide-to-the-gut-brain-axis/
https://www.veale.co.uk/news/understanding-the-microbiota-gut-brain-axis-the-science/